भेटी लागे जीवा - २०१३

श्री ज्ञानेश्वर माऊली पादुका 

 

 

नमस्कार माऊली ...

 

 

भेटी लागे जीवा लागलीसे आस |

पाहे रात्रंदिवस वाट तुझी ||

 

आषाढी एकादशी -- पंढरीची वारीम्हणजे  वारकऱ्यांना  पांडुरंगाच्या भेटीची ओढ लागलेली असते तेवढीच आस त्या विठ्ठलाला भक्तांना भेटायची असते 

 

ह्या वर्षी ३० जूनला ज्ञानेश्वर माऊलींच्या पालखीने प्रस्थान केलं आणि आषाढी एकादशीला हि वारी पंढरपुरी पोचणार . जवळपास २० दिवसांचा हा पायी प्रवास टप्प्या टप्प्याने पुढे सरकत असतो 

 

तारीख	मुक्कामाचे ठिकाण		तारीख	मुक्कामाचे ठिकाण
३० जून	आळंदी		1२ जुलै	बराड
१ जुलै	पुणे		१३ जुलै	नातेपुते
३ जुलै	सासवड		१४   जुलै	माळशिरस
५ जुलै	जेजुरी		१५ जुलै	वेळापूर
६ जुलै	वाल्हे		१६ जुलै	भंडीशेगाव
७ जुलै	लोणंद		१७ जुलै	वाकरी
९ जुलै	तरडगाव		१८ जुलै 	पंढरपूर  
१० जुलै	फलटण

गतवर्षी आम्ही पुणे ते सासवड असा वारी बरोबर पायी प्रवास केला होता अवर्णीय असा तो अनुभव आणि मग ह्या वर्षी पुढील टप्पा म्हणजे सासवड ते जेजुरी आणि जेजुरी ते वाल्हे असा वारी प्रवास करायचे ठरवलं 

माझा मित्र, चंदू (चंद्रशेखर श्रीखंडे) मागच्या वर्षीच बोलला होता वारीला येणार, अतुल तर होताच . शुक्रवार ५ जुलै ला पुण्यातून सासवड ला कार ने जायचं आणि तिथून पुढे वारी मध्ये सहभागी व्हायचं असा आम्हा तीघांचा प्लान ठरला  पुन्हा एकदा वारीतला अदभूत अनुभव घेण्यासठी आणि नवीन काही शिकण्यासाठी तयारी झाली . माझ्या कडील portable tent व्यवस्थित आहे कि नाही नाही पाहून घेतला . वारीसाठी पांढरे कपडे , टाळ , गांधी टोपी आणि इतरकाही तयारी झाली . गुरुवारी रात्री रात्री ठाण्यावरून चंदू माझ्या घरी आला 

 

शुक्रवार, ५ जुलै :

सकाळी ५:४५ वाजता माझ्या घरातून निघालो . ६ वाजता अतुल ला पिंपरी मधून pick केलं, खडकी चौकात गरमागरम चहा आणि क्रीमरोल घेतला  आणि सासवड  कडे मार्गस्थ झालो 

 

माऊलींची पालखी सकाळी ६ वाजता सासवड मधून निघते आणि सासवड गावातून फिरून जेजुरी कडे प्रयाण करते . आम्ही ७:३० ला सासवड मध्ये पोचलो तेंव्हा वारी मधल्या दिंड्या सोबतचे ट्रक निघाले होते त्यामुळे सासवड मध्ये entry करण्याचा रस्ता पूर्णपणे बंद झाला होता . बाजूबाजूने  वाट काढत एकदाचे आम्ही अतुल च्या काकांचे घरी पोचलो आणि तिथे Car park करून वारी ला सामील होण्यासाठी निघालो 

 

मागच्या वर्षी आम्ही दिंडी क्रमांक ५५ मध्ये सामील झालो होतो ह्या वर्षी सुद्धा त्यांच्या सोबतच प्रवास करायचा होता . सासवड मध्ये नाश्ता (वडापाव) केला आणि सासवड जेजुरी वाटेवर चालायला सुरुवात केली . माऊलींची पालखी सासवड गावातून आधीच निघाली होती . थोडं पुढे गेलो आणि पालखी मागे ५५ क्रमांकाची दिंडी गाठली . मागच्या वर्षीचे सर्वच वारकरी ह्या वर्षी आले नव्हते , पेण अलिबाग तालुक्यांमध्ये पाऊसाची दमदार सुरुवात झाली आहे त्यामुळे शेतीची कामे जोरात सुरु आहेत म्हणून ह्या वर्षी बऱ्याचश्या वारकर्यांना पूर्ण वारी मध्ये यायला नाही जमलं , ती मंडळी पेण ते आळंदी पर्यंत आली होती आणि माऊलींचा दर्शन घेवून परत गेली होती . तरी मागच्या वर्षीचे ओळखीचे बरेच जण भेटले आम्हाला पाहून त्यांना पण आनद झाला . त्यांच्या कडून समजला ह्यावर्षी दिंडी मध्ये रायगड जिल्ह्यातील वारकरी कमी असले तरी  नाशिक आणि नगर जिल्हातील मिळून जवळपास ५०० वारकरी आहेत . सर्वांना नमस्कार केला आणि माऊलींच्या पालखीचे दर्शन घेण्यासाठी पुढे निघालो 

 

माऊलींचा रथ 

 

 

सगळ्यात पुढे माउलींच्या रथाचा नगारखाना असतो त्या मागे दिंडी क्रमांक २७ पाठोपाठ माऊलींचे घोडे असतात नंतर रथा  पुढील २६ दिंड्या आणि फुलांनी सजवलेला चांदीचा माऊलींचा पालखी रथ दोन डौलदार बैल ओढत असतात ह्या वर्षी DRDO ने Battery Operated Electronic रथ बनवला आहे त्यामुळे बैलांचे रथ ओढण्याचे कष्ट कमी झालेत . वारी मध्ये रथा पुढे २७ आणि रथा मागे १८९ अशा नोंदणीकृत दिंड्या असतात प्रत्येक दिंडी आप आपल्या क्रमांक नुसार रथाच्या पुढे अथवा मागे प्रवास करत असते कुठेच घाई गडबड नाही बेशिस्त नाही जगाच्या पाठीवर ४ ते ५ लाख लोकांचा इतक्या स्वयंशिस्तीने होणार वारी हा एकमेव इतका मोठा event असावा . माऊलींच्या रथाने विसावा घेवून निघाले कि सर्व दिंड्या क्रमांका नुसार एकमेकांपाठोपाठ चालू लागतात . त्यामुळे एखादा वारकरी गर्दीत चुकला तरी आपल्या क्रमांकाच्या दिंडीत सहजतेने परत येतो 

 

 

सकाळी १० : ०० माऊलींचा पहिला विसावा बोरावके  मळा येथे झाला , इथेच कला-दिग्दर्शक नितीन देसाई यांनीही हजेरी  लावली पालखी खांद्यावर उचलून घेत 'माऊली माऊली ' चा गजर केला 

 

"ज्ञानोबा - माऊली - तुकाराम ", " तो हा विठ्ठल बरवा  तो हा माधव बरवा " असे विविध अभंग म्हणत आम्ही सुद्धा वारकऱ्यां सोबत रणरणत्या उन्हात चालू लागलो . आपल्या कडे मुंबई कोकणात जबरदस्त पाऊस पडत असताना इथे सासवड च्या पुढे मात्र पाउसाचा टिपूस पण पडत नाही आहे . पाऊसाची कृपा ह्या भागांवर पण व्हावी हेच विठ्ठलाला साकडं . 

 

दुपारी १२ : ३० - शिवरी येथे वारी चा भोजनाचा मुक्काम, प्रत्येक दिंडी सोबत तंबू, जेवणाचे साहित्य याचे ट्रक असतात सकाळी लवकर हे ट्रक पालखीच्या पुढे निघतात आणि दुपारच्या जेवणाच्या मुक्कामी जावून थांबतात आणि आचारी दिंडी साठी भोजनाची तयारी करतात . आमची पण दिंडी जेवणा साठी थांबली आणि आम्ही वारी बघत थोडे पुढे निघालो 

मागच्या वर्षी पुणे ते सासवड प्रवासा दरम्यान खूप सारे हॉटेल होते पण ह्या वर्षी दिंडी मार्गावरचे जवळपास सगळे हॉटेल बंद होते कुठे हॉटेल आहे का शोधत आम्ही पुढे पुढे जात राहिलो शेवटी आज दुपारी वडापाव खावूनच जेवण करावं लागलं 

 

दुपारी ४ : ०० - साकुर्डे येथे माऊलींचा विसावा, प्रत्येक विसाव्याच्या जागी पालखीच्या दर्शनाला आसपासच्या गावातील लोकांची गर्दी जमते , साकुर्डेला आम्ही मिसळपाव आणि चहा घेतला आणि पुन्हा ५ ५ क्रमांकाच्या दिंडीत सहभागी झालो . 

वारकरी विसावा साठी दिंडीतून बाहेर निघताना आणि परत येताना दिंडी मार्गाला वंदन करून दिंडीत येतात . 

दिंडीत कोणही लहान थोर नाही सगळे सारखेच सगळ्यांचं एकाच नाव 'माऊली ' एकमेकांच्या आदराने पाया पडतात

 

 

दिंडी मार्गात जागोजागी स्वयंसेवी संघटना वैदकीय सेवा , खाद्य फराळ आणि इतर सेवा देत असतात . बरयाच ठिकाणी मोबाईल चार्जिंग करून देणारे दुकानं आहेत . जनरेटर वर ५ रुपयात वारकऱ्यांचे फोन चार्ज करून मिळतात , पण दिंडी मार्गात मोबाइल चा Network मात्र खूप busy मिळत , एकाच mobile cell मध्ये लाखो users आल्यामुळे सेवा खंडित होते . Service Provide कंपन्यांनी जर वारी काळात दिंडी मार्गातल्या Mobile Tower ची signal strength वाढवली तर वारकर्यांसाठी मोबाईल सेवा सुरळीतपणे देता येईल 

 

 

 

दिंडी मध्ये पुरुष मंडळी भजन आणि नामस्मरणात  रममाण झालेली असताना स्त्रियांनी सुद्धा 'ज्ञानोबा माऊली  तुकाराम ' ह्या ठेक्यावर ताल धरला होता 

 

संध्याकाळी ७ : ०० - दिंडी जेजुरी जवळ आली आणि वारकर्यांच्या भजन कीर्तनाचा उत्साह अजूनच वाढला , सकाळ पासून जवळपास २ ० किलोमीटर चालल्या नंतर सुद्धा विठ्ठलाच्या भजनात नाचण्याची इतकी energy ह्या वारकर्यांमध्ये कुठून येते हे चंदू बोलल्या प्रमाणे एक न सुटणारं गणित आहे . विठ्ठलाचं नामस्मरण आणि अपार भक्ती मुळे वारकर्यांना थकवा किंवा त्रास जाणवत नाही . 

 

 

जेजुरी मध्ये जवळपास सर्व मेडिया चांनेल्स चे वार्ताहार वारीचं वर्ताकन करायला हजर होते . 

 

आमच्या दिंडीच्या मुक्कामाचं ठिकाण जेजुरी पासून पुढे ४ किलोमीटर वर होतं , सकाळ पासून २ ० किमी चालून झालं होतं अजून ४ किमी जायचं होतं चालून चालून पाय दुखु लागले होते आणि पाठीवर च्या Bag मुळे पाठीला रंग लागली होती . कधी एकदा मुक्कामी पोचतोय असं झालं होतं . 

शेवटी रात्री ८ : ३ ० ला दिंडी मुक्कामी पोचलो , काही वारकरी पुढे आले होते त्यांनी गरमा गरम चहा दिला, चहा प्यायलावर थोडी तरतरी आली आणि आमचा तंबू लावला 

 

 

रात्री १० :००  - फक्त वडापाव आणि मिसळपाव खाल्या मुळे सपाटून भूक लागली होती . रात्रीचं जेवण दिंडी सोबतच केलं, वरण भात चवळीची भाजी सोबत पापड चटणी आणि आग्रहाच वाढणं छान जेवलो आणि पडल्या पडल्या निद्रेच्या अधीन झालो 

 

६ जुलै पहाटे ३:००  - " ओ पेणकर . . . . उठा पाणी जाईल " ह्या आवाजानेच जाग आली . वारकरी पहाटे लवकर उठतात कारण तंबू आवरून ट्रक ना पालखी निघायच्या आधी पुढील मुक्कामा साठी निघायचं असतं , आम्ही पण पहाटे उठलो "काकस्नान " केलं आणि थोडावेळ पुन्हा झोपलो 

 

सकळी ८:०० - माऊलींची पालखी जेजुरीतून सकाळी लवकरच निघाली पण आमचा मुक्काम जेजुरी पासून ४ किमी पुढे असल्यामुळे अजून आमच्या मुक्कामा पर्यंत पालखीचे रथ पोचले नव्हते 

 

दिंडीमार्गावर आलो, मी आणि अतुल ने नाश्त्याला पोहे - वडा घेतला, चंदू ने पुरी भाजी मागवली तितक्यात समोरूनच महाराष्ट्र प्रदेश भाजप चे अध्यक्ष आमदार देवेंद्र फडणवीस दिंडी बरोबर चालताना दिसले , काल माजी वनमंत्री बबनराव पाचपुते सुद्धा दिसले होते, सुप्रिया सुळेनी दिंडी बरोबर दिवाघाटातून पायी प्रवास केला . सरकार आणि विरोधी पक्षातील नेत्यांना एकाच विनंती आहे आपण वारकर्यांसोबत पायी प्रवास करा, त्यांच्या बरोबर फुगडी खेळा , त्यांच्या आनंदात सहभागी व्हा , वारकर्यांना भौतिक सुखाची इछाच नसते ते आपल्या पांडुरंगालाच पालक मानतात ते सरकार कडून काहीच मागणार नाही पण जबाबदारी म्हणून वारकर्यांचा प्रवास व राहणं अगदी आरामदायी - सुखकारक नको पण त्यांना स्वच्छता आणि पाणी ह्या मुलभुत गरजांची सरकार ने सोय करावी 

 

सकाळी १०:००  - आम्ही आमच्या दिंडीपासून वारी मध्ये पुढे निघालो होतो , दौंडज च्या थोडा अलीकडे शेतामध्ये थोडा आराम केला . वाटेतच चंदू ने  दोन इरलं घेतली होती (इरलं म्हणजे प्लास्टिक चा कापड ज्याचा उपयोग वारकरी पावसापासून वाचण्यासाठी आणि आरामासाठी जमिनीवर अंथरण्यासाठी करतात) काळभोर शेत, चिंचेच्या झाडाची छान  सावली आम्ही पण इरलं अंथरल आणि थोडा वेळ विश्रांती घेतली आणि पुन्हा एकदा आमच्या दिंडी मध्ये सहभागी झालो 

 

आजचा मुक्काम वाल्हे ला होणार, वारकरी दिंडी मध्ये पंढरपूर पर्यंत जातात आणि आषाढी एकादशीला देवळाच्या कळसाच दर्शन घेवून परत फिरतात . वारकर्यांचा विश्वास आहे वारी दरम्यान पांडुरंग देवळात नसून वारी मध्ये असतो 

 

आमच्या दिंडीतील काही मंडळी आज रात्री वाल्हे वरून पुढच्या मुक्कामी लोणंद ला जाणार आणि तिकडून टेम्पो ने पंढरपूर ला देवळात जावून लोणंद ला पालखी बरोबर पुन्हा येणार . ह्या मंडळीना वाल्हे वरुन्सुद्धा पंढरपूर ला जाता आलं असतं पण त्यांना एकही टप्पा गाडी ने प्रवास नाही करायचा म्हणून आज रात्रीच चालत पुढल्या मुक्कामी जाणार 

 

सकाळी ११:००  - दौंडज ला पालखीचा विसावा आणि माऊलीच्या आगमनाचे पावसाच्या हलक्या सरींनी स्वागत केले . इथे अजिबत पाऊस पडत नाही पण जिथे जिथे माऊलींची पालखी विसाव्याला थांबते तिथे पावसाची एक सर येवूनच जाते जणूकाही माऊलीवर पावसाचा अभिषेक घालावा . 

 

दौंडज ला विसाव्याला आमची दिंडी दिंडीमार्गातून बाजूला झाली आणि आम्ही इथेच त्यांचा निरोप घेतला, पुढल्यावर्षी सुद्धा  या हे आग्रहाचा आमंत्रण स्वीकारलं आणि सर्वाना नमस्कार माऊली केलं 

आता आम्ही माऊलींच्या रथासोबत वाल्हे कडे निघालो 

 

हरी मुखे म्हणा हरी मुखे म्हणा 

पुण्याची गणना कोण करी 

 

असे अभंग म्हणत दुपारी १२ : ३० ला वाल्हे गावी पोचलो 

आद्यकाव्य रामायण रचणारे महर्षी वाल्मिकींचे हे गाव . इथूनच आम्ही पांडुरंगाला वंदन करतो आणि परतीच्या प्रवासाला लागतो 

 

रूप पाहता हो लोचनी | सुख झाले वो साजणी ||
तो हा विठ्ठल  बरवा | हा माधव बरवा ||

 

 

जेजुरी ते वाल्हे जवळपास १० - १२ किमी ची वारकर्यांची रांग असल्यामुळे वाल्हे तून जेजुरी कडे परत जाण्याचा मार्ग बंद होता, दुसरा मार्ग म्हणजे वाल्हे ते परिंचे गाव जाणें आणि तिकडून सासवड . 

बराच वेळ वाट पाहिल्यानंतर एक वडापवाला आम्हाला परिंचे गावी सोडायला तयार झाला, परिंचे गावाचा रस्ता हरिणे गाव वरून  जातो "हरिणे " हे अतुल चे मूळ गाव . 

परिंचे गावी पोचलो आणि तिथून 

सासवड ला जाण्यासाठी एक टेम्पो मिळाला आम्ही तिघे आणि अजून एक प्यासेंजर असे आम्ही चौघे दाटीवाटीने टेम्पो केबिन मध्ये बसलो , टेम्पो चालक पण बारामतीचा एकदम जिंदा दिल माणूस, टेम्पोत एकदम जोरात गाणी लावली होती आणि तो स्पीकर नेमका माझ्या कानाशी वाजत होता गाणं होतं   "वाढदिवसाला नको present मला . . . . . तुझ्या हाती गुलाबाचं एक फुल मला देशील काय । " :-)

(कोणाला हे गाणं सापडलं तर मला नक्की share करा )

 

सासवडला पोचलो छान जेवण केलं आणि अतुल च्या काकांच्या घरून कार घेवून पुण्याकडे परतीच्या प्रवासाला निघालो, अतुल ला पिंपरीला घरी सोडलं आणि चंदू आणि मी माझ्या घरी आलो, तिथून दोन दिवसाच्या वारीतील अवर्णीय अनुभव घेवून चंदू ठाण्याला निघाला आणि मी पेण ला


वारी मधील अजून काही फोटो -

https://picasaweb.google.com/106156735915030488638/PandhariWari2013?authkey=Gv1sRgCImz_IyTxfuvUw&noredirect=1

 

किशोर केशव झेमसे
zemasekk@gmail.com